آشنایی با کارخانه اتوکومپو، غول فنلاندی صنعت فولاد ضدزنگ

امروزه کارخانه اتوکومپو – Outokumpu به عنوان یکی از پیشگامان جهانی در صنعت فولاد ضد زنگ به شمار می‌رود؛ اما آیا می‌دانستید که تاریخچه این کارخانه به سال ۱۹۱۰ برمی‌گردد؟ یعنی زمانی که در کوشجاروی (Kuusjärvi) فنلاند، بر روی تپه‌های اتوکومپو (که به معنی “تپه عجیب” است) فلز مس (Cu) کشف شد.

تاریخچه کارخانه اتوکومپو به نوعی با تاریخ فنلاند گره خورده و همواره با آن هم‌مسیر بوده است. در این مقاله با فولادینو همراه باشید تا مسیری که اتوکمپو طی کرد تا از یک تولیدکننده مس به یک شرکت چند فلزی پیشگام در فناوری، و نهایتا یک غول فولاد ضدزنگ بین‌المللی تبدیل شود را مورد بررسی قرار دهیم.

دهه‌های ۱۹۱۰ و ۱۹۲۰: از تپه‌ای مرموز تا معدن و پالایش مس

چند سال بعد از اینکه کشف مس بر روی “تپه‌های عجیب!” به وقوع پیوست، تولید و پالایش مس ابتدا از طریق شرکتی که تحت مالکیت دولت فنلاند همراه با اشخاص خصوصی بود و سپس به عنوان یک شرکت کاملاً دولتی به آغاز رسید. اولین شرکتی که برای آن برنامه‌ریزی شد Outokumpu Kopparverk (آسیاب مس Outokumpu) نام داشت و در سال ۱۹۱۴ تاسیس گردید. 

در سال‌های اول، مس در یک کارخانه کوچک و درست در کنار معدن ذوب و تصفیه می‌شد و شرایط به طوری بود که حتی از ابتدا مس کافی برای صادرات نیز وجود داشت؛ اما عواملی چون: جنگ جهانی اول، وجود اختلاف نظر بین مالکان، مشکلات مالی و سرمایه محدود شروع عملیات را با کندی مواجه کرد. با این وجود در اواخر دهه ۱۹۲۰، معدن به یک مرکز مدرن برای تولید انبوه گسترش یافت. البته لازم به ذکر است که اولین کارخانه ذوب مس در سال ۱۹۲۹ بسته شد زیرا اتوکومپو در حال تهیه پیش‌نویس طرح‌هایی برای یک زنجیره مس یکپارچه بود. طرحی که در ادامه چگونگی پیشبردش را شرح خواهیم داد.

دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰: تولیدکننده عمده مس

در دهه ۱۹۳۰، کارخانه اتوکومپو به یک تولیدکننده بزرگ مس و صادرکننده سنگ مس تبدیل شد. حال دیگر آشکار بود که مالکیت خصوصی برای توسعه تجارت بهتر از مالکیت دولتی است. بنابراین در سال ۱۹۳۲، اتوکومپو به یک شرکت محدود تبدیل شد. هرچند که در ابتدا، دولت همچنان مالک اکثریت سهام شرکت بود.

پس از ایجاد تغییر در مالکیت و تبدیل شدن به یک شرکت خصوصی، فرایند توسعه به سرعت دنبال شد. در آن زمان این کارخانه یکی از پنج تولیدکننده بزرگ مس در اروپا بود؛ بنابراین آغاز این فرایند توسعه، برابر بود با گسترش تولید در سطح محصولات پایین دستی صنعت مس. محصولاتی از قبیل مس الکترولیتی، میله، سیم، ورق و لوله مسی.

همچنین صنعتی شدن سریع در فنلاند نیز فعالیت‌های این کارخانه را تقویت کرد. اتوکمپو در دهه ۱۹۳۰ با افتتاح شش کارخانه جدید، از جمله یک کارخانه ذوب الکتریکی جدید در ایماترا (که در آن زمان بزرگترین در نوع خود در جهان بود) و یک پالایشگاه مس در پوری در ساحل غربی، یک زنجیره مس یکپارچه ساخت.

در دهه ۱۹۴۰ میلادی، کارخانه اتوکومپو هم مانند فنلاند با دشواری‌های جنگ جهانی دوم روبرو بود. از آنجایی که کارخانه ایماترا به مرز شرقی نزدیک بود، اتوکومپو کل کارخانه ذوب را از مسیر پیشروی نیروهای نظامی روسیه جدا کرد؛ زیرا تنها منبع مس فنلاند بود. این کارخانه به مکانی امن در هارجاوالتا منتقل شد.

جابجایی این کارخانه فرایند آسانی نبود و راه‌اندازی آن شش ماه به طول انجامید اما بعد این جابجایی ظرفیت کارخانه دو برابر شد. با این حال این جابجایی نکات منفی را نیز در پی داشت. مثلا در ایماترا از نیروی برق آبی استفاده می‌شد که در هارجاوالتا دیگر چنین امکانی نبود. 

با وقوع جنگ جهانی اول درصدی از ظرفیت فنلاند از بین رفت و همین امر باعث شد تا قیمت برق به شدت افزایش یابد. برای حل این مشکل، متالورژ‌های اتوکومپو طرح ذوب خودزاد را مطرح کردند. در طی این فرایند از گرمای طبیعی واکنش بین سولفیدهای آهن و مس استفاده می‌شود تا کنسانتره سنگ معدن به دمای ذوب برسد. تنها چند سال بعد، فناوری “ذوب فلش” روی کار آمد و این شروع بخش فناوری اتوکمپو بود. در همان زمان، این شرکت ذخایر سنگ معدن مس، نیکل و طلا را نیز به دست آورد.

دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰: گسترش در فناوری و سایر فلزات

تا سال ۱۹۵۰، اتوکومپو توانسته بود خود را به عنوان یکی از شرکت‌های معدنی پیشرو در اروپا جا بیاندازد. در دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی، اتوکومپو معادن جدید نیکل، روی، مس و کبالت را در فنلاند افتتاح کرد و به یک شرکت چند فلزی تبدیل شد که سنگ معدن‌های معادن خود را پالایش می‌کند. بنابراین، کسب و کار کارخانه اتوکومپو از استخراج ساده به عملیاتی پیچیده و فرایندهای متالورژی تبدیل شد. به ثمر رساندن این پیشرفت حاصل شده، نیازمند نوآوری و تلاش‌های تحقیق و توسعه برای پالایش سنگ‌هایی با عیار پایین‌تر بود. چرا که افزایش استخراج به معنای افزایش فروش بود. از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰، فروش خالص اتوکومپو ده برابر شد. دهه ۵۰ میلادی همچنین زمانی برای آغاز صادر کردن فناوری بود و در سال ۱۹۵۶، اولین کارخانه ذوب فلش تحت مجوز اتوکمپو در ژاپن شروع به کار کرد.

در سال ۱۹۵۹ وقتی سنگ کروم توسط غواص فنلاندی، Martti Matilainen، در کانالی در Kemi-شمال فنلاند یافت شد، اتوکمپو برای یافتن کاربردهای جدید برای تولید رو به رشد نیکل قدم برداشت. از آنجایی که کروم چیزی است که فولاد را ضد زنگ می‌کند و نیکل آن را بادوام می‌کند، شرکت اکنون به مواد اولیه کلیدی فولاد ضد زنگ دسترسی داشت. بنابراین مطالعات امکان‌سنجی برای پیشبرد پروژه استنلس استیل در سال ۱۹۶۰ آغاز شد.

دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰: ساخت یک شرکت فناوری و چند فلزی معدنی

در سال ۱۹۷۶، کارخانه اتوکومپو اولین دسته از فولادهای ضد زنگ را در تورنیو، جایی که از آخرین فناوری‌های تولید در این زمینه استفاده می‌کرد، به ذوب رسانید. این تاسیسات یکی از کارآمدترین کارخانه های فولاد ضد زنگ در جهان به شمار می‌رفت و تنها کارخانه‌ای بود که به واسطه وجود معدن کروم در همسایگی و اجرای عملیات فروکروم در همان سایت، کاملا یکپارچه شده بود.

در ابتدا تورنیو ۵۰۰۰۰ تن فولاد ضد زنگ در سال تولید می‌کرد که کل ظرفیت اتوکومپو در فولاد ضد زنگ را تشکیل می‌داد. بعدها با تکمیل کارخانه‌های نورد سرد و گرم، این فرصت به وجود آمد تا سبد محصولات اتوکمپو در زمینه فولاد ضد زنگ گسترده‌تر شود. 

تا دهه ۱۹۷۰، آسیاب‌های اتوکومپو به معادن خود وابسته بودند اما به مرور زمان، اتمام منابع سنگ معدن در فنلاند آغاز شده بود. راهکار مقابله با این چالش شروع یک پروسه گسترش بین‌المللی بود. به این صورت که اتوکمپو ابتدا فلزات مورد نیاز خود را از بازارهای بین‌المللی تامین کرد تا نهایتا در اواسط دهه ۸۰ میلادی، ذخائر جدیدی از سنگ معدن را در خارج از کشور به دست آورد. ذخائری مثل معدن روی تارا در کشور ایرلند، معدن مس ویسکاریا در سوئد و تاسیسات مرتبط با محصولات میانی در اسپانیا، سوئد و آمریکا. 

اتوکومپو همچنین دانش فنی را که در معادن و کارخانه‌های خود توسعه داده بود به دیگر تولیدکنندگان فروخت. در دهه ۸۰ میلادی تعداد قابل توجهی از کارخانه‌های ذوب مس و فروکروم در سراسر جهان از فناوری‌های توسعه یافته توسط اتوکومپو، مانند ذوب فلش و فناوری پالایش فروکروم، استفاده کردند. نهایتا هنگامی که سهام اتوکمپو در بورس اوراق بهادار هلسینکی در سال ۱۹۸۸ فهرست شد، گروه اتوکمپو به یک شرکت سهامی عام تبدیل شد. 

دهه‌های ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰: تمرکز کارخانه اتوکومپو بر فولاد ضد زنگ

در دهه ۹۰ میلادی، بخش‌های تجاری کارخانه اتوکومپو را فلزات اساسی، مس، فولاد ضد زنگ و فناوری تشکیل می‌دادند. سرمایه‌گذاری برای دوبرابر کردن تولید فولاد ضد زنگ Tornio در سال ۱۹۹۱ آماده بهره‌برداری بود، اما تنها چند سال بعد، این شرکت در نظر داشت دوباره تولید فولاد ضد زنگ خود را دو برابر کند. استنلس استیل سودآورترین تجارت این کارخانه بود و از سویی دیگر تقاضا برای فولاد ضد زنگ نیز سریعتر از سایر فلزات در حال رشد بود. در سال ۱۹۹۷، مدیریت برای اولین بار در نظر گرفت که شرکت باید تمرکز اصلی خود را روی فولاد ضد زنگ بگذارد. اما سوال این بود که آیا اتوکومپو باید به تنهایی ادامه دهد یا نیروهای خود را با یکی از رقبای خود ترکیب کند؟

پیش به سوی ساخت جهانی که برای همیشه باقی بماند!

در آغاز هزاره جدید میلادی، اتوکومپو یک شرکت بین‌المللی چند فلزی و معدنی بر پایه مواد خام بود که حدود ۲۱۰۰۰ متخصص در سراسر جهان را دارا بود. نهایتا در سال ۲۰۰۱، اتوکومپو به همراه شرکت مشهور فولاد ضد زنگ Avesta Sheffield، ترکیبی از عملیات فولاد ضد زنگ خود را با نام “Avesta Polarit” اعلام نمودند. “اوستا شفیلد” کارخانه‌ای بود که به روش‌های سنتی تولید استنلس استیل را در سوئد و بریتانیا پیش می‌برد.

 به موجب این قرارداد، کارخانه اتوکومپو به دومین تولیدکننده بزرگ فولاد ضدزنگ در جهان با ظرفیت تولید سالانه ۱.۸ میلیون تن تبدیل گشت. کمی جلوتر از اتوکمپو، کارخانه “تیسن‌کروپ – ThyssenKrupp ” قرار داشت که خود آن نیز از ادغام دو کارخانه تیسن و کروپ شکل گرفته بود.

این یک نقطه عطف بود!

در سال ۲۰۰۴  با تصمیم مدیران راهبردی، بنا بر آن شد تا کارخانه اتوکومپو بر روی فولاد ضد زنگ تمرکز کند تا به رهبر جهانی در این صنعت تبدیل شود. بر این اساس، اتوکومپو در دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ میلادی از سایر فلزات، معادن و توسعه فناوری خارج شد.

دهه ۲۰۱۰: رهبرانی جدید در صنعت فولاد ضد زنگ

تنها هفت سال پس از تصمیم برای کنار گذاشتن سایر فلزات، معادن و فناوری و تمرکز بر فولاد ضد زنگ، کارخانه اتوکومپو در سال ۲۰۱۲ شرکت Inoxum GmbH را خریداری کرد. Inoxum GmbH شرکتی بود که عملیات فولاد ضد زنگ تیسن‌کروپ را هدایت می‌کرد. امروزه کارخانه اتوکومپو یکی از خوشنام‌ترین تولیدکنندگان انواع مقاطع تخت فولادی ضد زنگ، اعم از انواع ورق استیل نورد گرم و نورد سرد، در کنار مقاطع طویل مثل میلگرد استیل به شمار می‌رود.

زمانی که اتوکمپو شروع به تولید فولاد ضد زنگ کرد، ۲۱ اپراتور فولاد ضد زنگ در اروپا وجود داشتند. این درحالیست که پس از اینکه اتوکومپو Inoxum را خریداری کرد، اساساً تنها سه بازیکن اصلی باقی ماندند: 

• کمپانی بلژیکی-فرانسوی آپرام (Aperam)
• کمپانی اسپانیایی آسرینوکس (Acerinox)
• کمپانی فنلاندی اتوکومپو (Outokumpu)

اتوکومپو که نامی شناخته شده در میان صنعتگران است، دارا بودن گسترده‌ترین سبد محصولات در بازار، کارخانه‌هایی مدرن و به روز، منبع منحصر به فرد کروم خود و ۱۰۰ سال تخصص در فلزات، فناوری و صنایع معدنی را به عنوان اعتبار خود یدک می‌کشد. 

منبع: Outokumpu