ضایعات چیست و به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

این روزها که جهان به سمت صنعتی شدن پیش می‌رود و جمعیت زیاد انسان‌ها باعث کاهش منابع طبیعی و ملزومات زندگی شده است، ضایعات و پسماند اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که ضایعات چیست؟ شاید هم معنی آن را بدانید، اما باید بگوییم که مفهوم و کاربرد ضایعات در زندگی امروزه خیلی فراتر از معنی ظاهری آن است و به همین دلیل باید اطلاعات بیشتری درباره آن داشته باشید. 

ضایعات به تمام چیزهایی اشاره دارد که از مواد اصلی گرفته می‌شوند و در واقع بقایای آنها هستند. بقایای آهن، پلاستیک و… به عنوان ضایعات شناخته می‌شوند و پس از بازیافت نقش مهمی در بهبود زندگی انسان‌ها بازی می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با اینکه ضایعات چیست و به چند دسته تقسیم می‌شود با فولادینو همراه باشید.

ضایعات چیست؟

فرض کنید در یک کارخانه تولیدی محصولی ساخته می‌شود که دارای یک ایراد جزئی است و نمی‌توان آن را به خریدار و مصرف کننده ارائه داد. این محصول یا باید دوباره به خط تولید برگردد یا اینکه با قیمت کمتر به مصرف کننده فروخته شود. این محصول به عنوان ضایعات شناخته می‌شود و می‌توان با بازیافت آن به تولید محصولات جدید و کاربردی کمک کرد. 

مورد دوم این است که مثلا شما محصولی را خریداری کرده‌اید و برای مدتی هم آن را مورد استفاده قرار داده‌اید، اما دیگر عمر مفید دستگاه تمام شده و یا ایراداتی دارد که قابل رفع شدن نیستند. این محصول را هم اگر مواد کاربردی مانند آهن یا پلاستیک داشته باشد می‌توان به چرخه تولید و مصرف بازگرداند. به چنین مواردی که قابلیت استفاده دوباره را دارند، ضایعات می‌گویند. ضایعات معمولا از موادی مثل آهن، فولاد، کاغذ، مقوا و… تشکیل می‌شوند و خیلی هم طرفدار دارند. پس از تعریف ضایعات چیست در ادامه با ما همراه باشید تا در مورد انواع ضایعات نیز با شما صحبت کنیم.

تفاوت ضایعات و زائدات

معمولا افراد مواردی مانند زائدات و ضایعات را با هم اشتباه می‎گیرند، در صورتی که این دو با هم متفاوت هستند. زائدات همان طور که از نامشان هم پیداست، به موادی گفته می‎شود که اضافه و بلااستفاده هستند و هیچ ارزشی هم ندارند.

در مقابل ضایعات به مواد و محصولاتی اشاره دارد که ایرادات جزئی دارند و یا از آنها استفاده شده و دیگر کارایی سابق را ندارند، اما هنوز ترکیبات آنها ثابت است و می‎توان مواد اولیه آنها را مورد استفاده قرار داد. ضایعات ارزشمند هستند و برخی افراد برای خرید آنها پول خوبی می‎دهند، در حالی که زائدات هیچ کاربردی ندارند و در واقع مواد دور ریختنی هستند. 

یک دوچرخه آهنی را در نظر بگیرید که خیلی قدیمی شده و دیگر نمی‌توان از آن استفاده کرد، اما آهنی که در تولید آن به کار رفته بسیار ارزشمند است و می‌تواند بعد از ذوب شدن و ریخته گری دوباره وارد چرخه تولید شود. این دوچرخه جزو ضایعات آهن است. حالا نانی که در ساندویچی مانده و کپک زده را در نظر بگیرید. این ماده هیچ کاربری ندارد و یک ماده زائد است که باید دور ریخته شود.

نحوه تولید ضایعات

ضایعات انواع مختلفی دارند و به همین دلیل هم نحوه تولید آنها با هم متفاوت است. برای تولید ضایعات باید چند مرحله زیر را در نظر بگیرید:

1. در مرحله اول باید ضایعات را از مواد زائد و دور ریختنی را از هم تفکیک کرد. به این ترتیب خیلی راحت‌تر می‌توان فرایند تولید ضایعات را پیش برد.
2. مرحله بعدی نوبت به خرد کردن ضایعات می‌رسد. این مرحله بیشتر برای ضایعاتی مانند پلاستیک، آهن‌های نازک و سبک مثل قوطی‌های فلزی و شیشه کاربرد دارد. 
3. در ادامه ضایعات خرد شده را شستشو می‌دهند. در این مرحله تمام آلودگی‌ها و ناخالصی‌ها را از ضایعات جدا می‌کنند و آنها برای ورود به خط تولید جدید آماده می‌شوند.
4. برای اینکه بتوان ضایعات شسته شده را به خط تولید وارد کرد، باید خشک باشند؛ پس در این مرحله باید ضایعات را به کمک دستگاه خشک کرد.
5. در آخرین مرحله هم ماده اصلی ضایعات به دست می‌آید و به این ترتیب وارد خط تولید جدید می‌شود. مثلا آهن و پلاستیک را ذوب می‌کنند تا بتوان از آنها محصولات جدید تولید کرد.

انواع ضایعات

مواد بسیار زیادی در طبیعت و صنعت وجود دارند که قابل بازیافت هستند. این مواد ارزش دارند و می‌توان آنها را دوباره به چرخه تولید وارد کرد. از این رو ضایعات به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:

• ضایعات آهن
• ضایعات پلاستیک
• ضایعات کاغذ و مقوا
• سایر ضایعات

در ادامه درباره هریک از انواع ضایعات توضیحاتی ارائه می‌دهیم:

ضایعات آهن

تا اینجا به شما گفتیم که ضایعات چیست، اما باید بدانید که ضایعات آهن یکی از مهمترین و باارزشترین انواع ضایعات است که کاربردهای فراوانی دارد. معمولا در کارخانجات وقتی کالایی تولید می‌کنند که از آهن ساخته می‌شود، یک سری محصول ناقص از کار در می‌آیند و نمی‌توان آنها را مورد استفاده قرار داد. این کالاها به عنوان ضایعات شناخته می‌شوند و قیمت و مشتری خود را دارند. ضایعات آهن خودش به چند نوع تقسیم می‌شود که در ادامه از آنها نام می‌بریم:

• ضایعات روغنی
• ضایعات ویژه
• ضایعات سوپر ویژه یا عالی
• ضایعات درجه یک
• ضایعات درجه دو
• ضایعات درجه سه
• ضایعات گالوانیزه
• ضایعات آلیاژی
• ضایعات ممنوع
  

ضایعات پلاستیک

انواع دیگری از ضایعات، ضایعات پلاستیک است. این نوع مواد هم بسیار کاربردی هستند و به همین دلیل ارزش بالایی دارند. در اصل ضایعات پلاستیک به دو نوع درجه یک و درجه دو تقسیم می‌شوند. ضایعات درجه یک به اقلامی مانند قوطی‌های پلاستیکی نوشابه، آب معدنی، روغن و… اشاره دارد. ضایعات پلاستیک درجه دو معمولا کیفیت پایین‌تری دارند و به همین دلیل از آنها در چرخه بازیافت برای تولید قوطی موادی مانند مایع ظرفشویی و… استفاده می‌شود.

ضایعات کاغذ و مقوا

ضایعات کاغذ و مقوا هم بسیار کاربردی و ارزشمند هستند و می‌توان آنها را به چرخه تولید برگرداند. کاغذهای باطله، انواع مقوا، بسته بندی‌های کاغذی و مقوایی و… را پس از اینکه کاربرد خود را از دست می‌دهند می‌توان بازیافت کرد. از مواد اولیه کاغذ می‌توان محصولات خیلی کاربردی مانند شانه تخم مرغ استفاده کرد. همچنین امکان تولید کاغذ و مقوا به صورت مجدد از آنها وجود دارد؛ بنابراین این نوع ضایعات هم ارزش بالایی دارند و به راحتی می‌توان از خرید و فروش آنها درآمد داشت.

سایر ضایعات 

مواد و محصولات شیشه‌ای، پارچه‌ای، چوبی و… در دسته سایر انواع ضایعات قرار می‌گیرند. این ضایعات چون خیلی ارزش ندارند و کاربردی نیستند، زیاد مورد توجه قرار نمی‌گیرند. البته در برخی موارد ممکن است کاربرد هم داشته باشند. معمولا از مواد اولیه این ضایعات می‌توان در تولید محصولات مختلف استفاده کرد و آنها را دوباره به چرخه تولید بازگرداند. 

کاربرد ضایعات

کاربرد ضایعات در استفاده مجدد از آنهاست. تفاوت ضایعات و زائدات را برای شما توضیح دادیم و گفتیم که زائدات مواد اضافی و دور ریختنی هستند، در حالی که می‌توان ضایعات را مجددا مورد استفاده قرار داد. هر نوع ضایعات برای کاربر خاصی بازیافت می‌شوند و مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به تعدادی از کاربردهای ضایعات اشاره می‌کنیم:

• ضایعات آهن و آلومینیوم: در تولید هواپیما، خودرو، درب و پنجره، جاده سازی، ساختمان سازی، میز و صندلی، لامپ، دکوری، مجسمه‌های فلزی و…
• ضایعات کاغذ و مقوا: در تولید شانه تخم مرغ، کاغذ دیواری، مقواهای ضخیم و…
• ضایعات شیشه: در تولید بطری‌های شیشه‌ای، بتن، کاشی و سرامیک و…
• ضایعات چوب: در تولید میز و صندلی، نئوپان، ام دی اف، انواع کفپوش، سوخت‌های جدید و…
  

بازیافت ضایعات آهن

برای اینکه بتوان ضایعات آهن را مورد استفاده مجدد قرارداد، باید آنها را بازیافت کرد. ضایعات آهن را می‌توان به روش‌های مختلف بازیافت کرد. در ادامه مراحل بازیافت این نوع ضایعات را برای شما آورده‌ایم:

1. در مرحله اول ضایعات آهن را به کمک دستگاه خرد می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا آهن راحت‌تر و سریع‌تر ذوب شود.
2. در این مرحله باید ضایعات آهن خرد شده را ذوب کنند. به این منظور آنها را درون کوره مناسب می‌ریزند. ممکن است این فرایند تا چند ساعت هم زمان ببرد. 
3. در این مرحله باید با روش الکترولیز ناخالصی‌ها را از آهن جدا کنند تا در نهایت ماده اولیه‌ای کاملا خالص به دست بیاید. به این مرحله تصفیه آهن می‌گویند.
4. در آخرین مرحله که به انجماد معروف است، ماده مذاب آهن را در قالب‌های مورد نیاز برای تولید محصولات نهایی می‌ریزند. این کار باعث می‌شود تا فرایند تولید محصول نهایی با سرعت بیشتری انجام شود.

برای آشنایی بیشتر با فرایند بازیافت، پیشنهاد می‌شود تا مقاله بازیافت فلزات را نیز مطالعه کنید.

قیمت ضایعات آهن

برای خرید و فروش ضایعات آهن باید قیمت هر کیلو ضایعات آهن را بدانید. قیمت ضایعات آهن به عوامل مختلفی بستگی دارد. نوع ضایعات، مقدار، وزن، جنس، مقدار ناخالصی و… همگی در تعیین قیمت ضایعات موثر هستند. برای اطلاع از قیمت ضایعات فلزات و به ویژه آهن باید از منابع معتبر استفاده کنید. 

در این مطلب تلاش کردیم تا مفهوم ضایعات چیست را به شما منتقل کنیم. ضایعات انواع مختلفی دارند و هرکدام از آنها نیز برای هدف خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر به خرید و فروش ضایعات و به ویژه ضایعات آهن علاقه دارید و می‌خواهید از این راه درآمد داشته باشید، بهتر است قیمت به روز این اقلام را از سایت‌های معتبر دریافت کنید. شما می‌توایند قیمت انواع آهن‌آلات، فولادهای آلیاژی و فلزات غیرآهنی را در وبسایت فولادینو مشاهده کنید و برای خرید این محصولات نیز تنها کافیست تا از طریق مسیرهای مشخص‌شده در سایت اقدام کنید.