تراشکاری چیست؟ تعریف و انواع تراشکاری

تراشکاری یکی از ابتدایی‌ترین فرایندهای ماشین کاری محسوب می‌شود، که در این فرایند لایه اضافی قطر بیرونی را به واسطه یک ابزار حذف می‌کنند. هدف از تراشکاری یا “turning” کاهش قطر قطعه‌ها یا ایجاد یک سطح صاف روی فلزات است. به طور کلی‌تر می‌توان گفت این فرایند یک عملیات براده‌برداری از روی قطعه‌ای است تا تبدیل به محصول مورد نظر ما شود. در ادامه این مطلب از فولادینو به بررسی دقیق‌تر این سوال که تراشکاری چیست انواع تراشکاری، ابزارهای تراشکاری و… می‌پردازیم.

معرفی فرایند تراشکاری

همانطور که اشاره کردیم تراشکاری فرایندی است که برای براده‌برداری، ایجاد شیار روی سطوح داخلی و خارجی‌ و شکل‌دهی انجام می‌شود. فردی که به کمک ابزار و ماشین‌آلات مختلف این فرایند را انجام می‌دهد، تراشکار نامیده می‌شود. فرایند turning به کمک ابزار تراشکاری انجام می‌شود؛ به این ترتیب که ابزارها معمولاً روی قطعه مد نظر قرار می‌گیرند، سپس قسمت‌های اضافی را حذف کرده و شکل نهایی مد‌نظر به تولید می‌رسد.

به‌طور کلی این فرایند با استفاده از ماشین تراش انجام می‌شود که با حرکت دو محور چرخشی و خطی ابزارهای تراش را روی قطعه قرار می‌دهند. این فرایند یک شغل بسیار مهم در صنایع محسوب می‌شود که کاربردهای فراوانی نیز، دارد. برخی از کاربردهای تراشکاری شامل ساخت قطعات صنعتی، ساخت مجسمه‌های فلزی، ساخت ابزارآلات و… می‌شوند.

انواع تراشکاری

فرایند تراشکاری به ۳ دسته تراشکاری دستی، فرز و CNC تقسیم‌بندی می‌شود، که هر کدام از این شیوه‌ها فرایند خاص خود را دارند. ادامه این مطلب به معرفی هر کدام از دسته‌بندی‌های turning می‌پردازیم.

تراشکاری دستی

 تراشکاری دستی در واقع حالت سنتی دارد که در‌ آن تراشکار با استفاده از یک ماشین تراش معمولی و با نظارت دائم اپراتور، فرایند مد نظر را انجام می‌دهد.

فرز

استفاده از فرز زمانی انجام می‌شود که هدف ما صیقل دادن سطح مد نظر و برداشتن براده‌ها باشد. در چنین شرایطی باید از دستگاهی به نام ماشین فرز استفاده کرد که با توجه به شیوه قرارگیری تیغه فرز به دو صورت افقی و عمودی عرضه می‌شوند.

CNC

CNC یکی از دستگاه‌های محبوب و پرکاربرد در صنعت تراشکاری محسوب می‌شود، که ویژگی‌های بسیاری دارد. تراش به کمک دستگاه CNC فرایندی است که در آن میله قطعه مد نظر در یک حفره ثابت نگه داشته می‌شود؛ سپس زمانی که یک ابزار به قطعه داده می‌شود تا مواد اضافی را جدا کند، یک محور متحرک به صورت مداوم چرخانده می‌شود. به عبارت دیگر CNC ساختاری مانند یک برجک دارد که برخی ابزار متصل و با برنامه‌ریزی نیز در آن وجود دارد. این ابزارها به همراه نوار مواد خام حرکت می‌کنند و مواد اضافی را تراش می‌دهند. این فرایند را ماشین­کاری تفریقی نیز می‌نامند؛ چرا که به حذف مواد می‌پردازد.

فرایند تراشکاری

در این فرایند ابزار برش مد نظر، مواد را از قطر بیرونی جدا می‌کند و هدف اصلی آن کاهش قطر قطعه است. برای رسیدن به نتیجه نهایی و دلخواه عملیات‌های مختلفی را می‌توان روی قطعه انجام داد که این عملیات‌ها به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. همانطور که از اسمش مشخص است فرایند خارجی قطر خارجی را کاهش می‌دهد و عملیات داخلی قطر داخلی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. انواع فرایند تراشکاری وجود دارد که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

• رو تراشی: فریند رو تراشی به گونه‌ای است که قطعه در امتداد یک ابزار تراش چرخشی و تک‌نقطه‌ای به صورت محوری حرکت داده می‌شود. سپس مواد و قسمت‌های مورد نظر حذف شده و قطعه به شکل نهایی تدیل می‌شود، که می‌تواند شکل‌های مختلفی همچون پله‌، مخروطی و یا خطی باشد‌.
• تراشکاری مخروطی: در فرایند تراشکاری مخروطی، قطعه ابتدا به شکلی استوانه‌ای تبدیل می‌شود و سپس به تدریج از طرفی به طرف دیگر قطعه قطر آن را کاهش می‌دهند.
• پیشانی تراشی: پیشانی قسمت ابتدایی یا انتهایی قطعه مد نظر است. در فرایند پیشانی تراشی ابزار turning چرخشی به صورت تک نقطه‌ای و شعاعی در امتداد انتهای قطعه مورد نظر حرکت کرده و لایه نازکی از مواد را جدا می‌کند. معمولاً پیشانی عمق کمی دارد و امکان اینکه در یک گذر فرآیند ماشین‌کاری انجام شود وجود دارد. البته در برخی شرایط نیز تراشکاری در عمق محوری کمتری به آن می‌رسد.
• شیار تراشی: در این فرایند ماشین‌کاری، قلم شیار تراش در امتداد شعاع قطعه وارد آن می‌شود و روی سطح خارجی قطعه شیارهای برابری ایجاد می­کند.
• عملیات بورینگ: در عملیات بورینگ ابزار تراشکاری را به صورت محوری وارد قطعه می‌کنیم و در امتداد آن یک سطح داخلی برش می‌دهیم، تا به شکل‌های خاصی همچون پله‌ها، مخروطی یا خطوط برسیم. ابزاری که برای عملیات بورینگ استفاده می‌کنیم یک ابزار برش تک نقطه‌ای است که از آن برای برش قطر دلخواه استفاده می‌شود. حفاری مد نظر پس از سوراخ کردن قطعه انجام می‌شود تا بتوان قطر آن را بزرگ کرد یا ابعاد دقیق‌تری از قطعه به دست آورد.
• پیچ تراشی: در فرایند پیچ تراشی معمولا از رنده‌های پیچ بری استفاده می‌کنند، که جزئی از رنده‌های فرم هستند. در این فرایند باید فرم لبه برنده آن با فرم شیار دندانه پیچ یکسان باشد. سپس با استفاده از ابزار مخصوص، میله هادی و روش‌های چرخاندن قطعه پیچ مد نظر تراشیده می‌شود.

 
ابزارهای تراشکاری

انجام عملیات تراشکاری نیازمند برخی ابزار است که به طور کلی شامل دستگاه تراش، فرز و مته می‌شوند. در ادامه این مطلب به طور دقیق‌تر به معرفی هر کدام از این ابزار‌ها می‌پردازیم.

دستگاه تراشکاری

یکی از مهم‌ترین ابزارهای این شغل دستگاه تراشکاری است. این دستگاه در ابعاد و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شود و کاربرد هر کدام از آن‌ها با یک‌دیگر مرتبط است. دستگاه تراش قابلیت برش و تراشیدن فلزات و چوب را دارد؛ همچنین می‌تواند آن‌ها را به هر شکل مختلفی همچون مخروط، استوانه و… تبدیل کند‌.

دستگاه فرز

دستگاه فرز نیز یکی از ابزارهای برقی بسیار پرکاربرد محسوب می‌شود و در صنایع مختلفی قابل استفاده است. شکل ظاهری دستگاه فرز شبیه به یک دریل رومیزی است. هدف از به کارگیری فرز انجام کار روی سطح‌های با کیفیت بالا و نه چندان سخت است. فرز سه محور حرکتی دارد  این امکان را به کاربر می‌دهد تا سطوح مختلف را صیقلی کرده و شکل دهد. همچنین این امکان فراهم است تا فرز را به صورت ثابت و متحرک استفاده کنید؛ چراکه هم امکان نزدیک کردن آن به قطعه و هم امکان نزدیک کردن قطعه به فرز وجود دارد.

ابزار مته

مته­‌ها دارای انواع مختلفی هستند که برای ایجاد سوراخ روی سطوح مختلف از آنها استفاده می‌شود. این ابزار تراشکاری امکان ایجاد سوراخ با سایزها و اندازه مختلف از نظر عمق، طول و قطر را دارد. این ابزار امکان قرارگیری روی انواع دستگاه‌های تراشکاری از جمله دریل فرز و… را دارند. از این ابزار برای سوراخ کردن سطح‌های مختلفی همچون بتن، آلومینیوم، چوب، آهن، مصالح ساختمانی، مس و… استفاده می‌شود.

جمع‌بندی

در نهایت برای پاسخ به این سوال که تراشکاری چیست می‌توان گفت یکی از ابتدایی‌ترین پیام‌های ماشین کاریست که کاربرد گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. به طور کلی تراشکاری به ۳ صورت دستی، فرز و با استفاده از سی‌ان‌سی قابل انجام است، و هر کدام از این‌ روش‌ها به شیوه خاصی انجام می‌شوند. فرایند تراشکاری نیز بسته به هدف ما متفاوت خواهند بود که به طور کلی شامل روتراشی، تراشکاری مخروطی، پیشانی تراشی، شیار تراشی، عملیات بورینگ، پیچ تراشی و… می‌شوند. ابزار تراشکاری نیز شامل دستگاه تراش، فرز و مته هستند.