10 دقیقه مطالعه
اسکلت بتنی عنوان مطلبی است که قرار است در این مقاله شما را با انواع مختلف آن، مزیت‌ها و معایب آن و همچنین با سایر نکات مهم این سازه آشنا کنیم. در هر حوزه‌ای از ساخت و ساز که فعالیت می‌کنید، می‌توانید از این مقاله استفاده کنید تا دانش خود را نسبت به سازه‌های بتنی افزایش دهید. با فولادینو همراه باشید.
فهرست این مطلب
انواع اسکلت بتنی
بتن و فولاد دو جزء مهم اسکلت بتنی یا به اصطلاح سازه بتنی هستند که با ترکیب مناسب می‌توانند یک سیستم سازه‌ای فوق العاده مقاوم تشکیل دهند. این دو ماده؛ بخش مهمی از انواع سازه‌ها هستند، از پارکینگ اتومبیل گرفته تا پل‌ها، بلوک‌های آپارتمانی، برج‌ها، سدها و غیره.
پس از جنگ جهانی دوم، استفاده از بتن و فولاد برای ساختمان‌سازی، سدسازی و غیره افزایش چشمگیری پیدا کرد که بسیاری از آنها هنوز هم پابرجا هستند و امروزه مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما شکی نیست که بتن و فولاد در مقایسه با دیگر مصالح مقاومت و طول عمر بالایی دارند (به طور متوسط طول عمر سازه‌های بتی بین ۵۰ تا ۶۰ سال است) و همین موضوع باعث محبوبیت این نوع سیستم سازه‌ای شده است.
اسکلت بتنی معمولاً از نظر ساختاری به دو شکل ساخته می‌شود:
- پیش ساخته (بعد از طراحی در کارخانه در قطعات جداگانه ساخته و بعد در محل پروژه مونتاژ می‌شود)
- ساخت در محل پروژه (متداول‌ترین نوع سازه بتنی است که همه چیز آن در محل پروژه و به صورت یکپارچه ساخته می‌شود)
انواع اسکلت بتنی از نظر عملکرد عبارت هستند از:
- پی و فونداسیون ساختمان
- ستون‌های سازه
- دیوار برشی سازه
- تیرهای اصلی و فرعی سازه
- سقف سازه
اسکلت بتنی یا اسکلت فلزی؟
هریک از سازه‌های بتنی و فلزی به نوبه خود مزیت‌ها و معایب خاصی دارند که کارفرما و سرمایه‌گذار با توجه به نیاز خود یکی از این دو سیستم سازه‌ای را انتخاب می‌کند. البته ما برای آشنایی بیشتر، برخی از برتری‌های اسکلت بتنی نسبت به اسکلت فلزی را در ادامه بیان می‌کنیم تا شناخت لازم و کافی از این موضوع داشته باشید.
شاید از مهم‌ترین تفاوت‌های اجرای اسکلت بتنی و فلزی، در زمان اجرا و هزینه‌ی تمام شده‌ی آنها باشد. معمولاً زمان اجرای اسکلت بتنی بیشتر ولی هزینه‌ی آن از اسکلت فلزی کمتر برآورد می‌شود.
همچنین باید گفت، نگهداری و محافظت از سازه‌های بتنی در مقایسه با سازه‌های فلزی بسیار کمتر است، زیرا سازه‌های فلزی معمولاً در برابر عناصر محیطی مستعد آسیب هستند در صورتی که سازه بتنی به خوبی در برابر عناصر محیطی مقاوم است.
علاوه بر این باید گفت میزان استحکام و مقاومت اسکلت فلزی به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند، در صورتی که مقاومت اولیه بتن با گذر زمان نه تنها کمتر نمی‌شود بلکه افزایش پیدا می‌کند. به همین جهت میزان عمر اسکلت بتنی در مقایسه با سازه‌های فلزی بیشتر است.
و این که اگر بخواهید اسکلت فلزی اجرا کنید باید از یک تیم حرفه‌ای و متخصص کمک بگیرید در صورتی که برای اجرای سازه بتنی می‌توانید حتی از یک پیمانکار درجه دو و درجه سه استفاده کنید.
و آخرین موضوع در این باره این است که سازه اسکلت فلزی به شدت در برابر آتش‌سوزی بزرگ حساس است (برای نمونه ساختمان پلاسکو)، اما اسکلت بتنی می‌تواند تا حد زیادی از آتش‌سوزی در امان بماند و مقاومت خود را حفظ کند.
بیشتر بخوانید: اسکلت فلزی چیست؟
مزایا و معایب اسکلت بتنی
بتن و فولاد دو ماده محبوب برای بسیاری از کاربردهای ساختمانی هستند و به دلیل استحکام، دوام، انعکاس پذیری و تطبیق پذیری خوب، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ویژگی‌ها آنها را به گزینه‌ای ایده آل و مناسب برای بسیاری از محیط‌های داخلی و تجاری تبدیل کرده است. مزایای اصلی اسکلت بتنی نیز باعث شده تا محبوبیت این نوع سازه از سال ۱۹۵۰ به بعد بسیار افزایش پیدا کند. یکی از ویژگی‌های جالب این نوع سیستم سازه‌ای، این است که؛ می‌توانیم درجه استحکام آن را برای نیازهای یک پروژه خاص با تغییر نسبت آب، سیمان و سنگدانه‌ها و نیز نوع فولاد به کار برده شده در آن در آن بیشتر کنیم.
توجه داشته باشید، بتن و فولاد سال به سال تقویت می‌شوند، بنابراین مقاومت سیستم سازه‌ای اسکلت بتنی نیز افزایش می‌یابد. این نوع سیستم سازه‌ای در برابر، فرسایش، آتش سوزی، پوسیدگی، زنگ زدگی و هوازدگی مقاومت می‌کند و نیاز به حداقل تعمیر و نگهداری در طول سال دارد.
با توجه به این ویژگی‌ها، سازه بتنی طول عمر بیشتری نسبت به دیگر سازه‌های ساختمانی دارد. آنها را می‌توان در اشکال و اندازه‌های مختلف طراحی کرد.
مزایای اسکلت بتنی
در قسمت زیر به چندین مورد از مزیت‌ها و معایب سازه بتنی اشاره می‌شود:
- در دسترس بودن مواد اولیه (شن، ماسه، سیمان و میلگرد) باعث شده قیمت سازه بتنی در مقایسه با دیگر سیستم‌های سازه‌ای ارزان و مقرون به صرفه باشد.
- مقاومت و استحکام فوق العاده بالا در برابر نیروهای وارده از محیط (طوفان، زلزله، سیل)
- قابلیت شکل‌پذیری و فرم دهی آسان و سریع در هر منطقه (به دلیل مواد منعطف و خمیری شکل)
- مقاومت فوق العاده خوب در برابر حرارت و آتش سوزی. جلوگیری از گسترش آتش سوزی
- طول عمر بالای ۵۰ سال، بدون تعمیر و نگهداری زیاد
- مقاومت خوب در برابر گرما و سرما با کمک پوشش مناسب و عایق بندی صحیح
معایب اسکلت بتنی
در کنار مزیت‌های گفته شده، این نوع سیستم سازه‌ای معایبی نیز دارد که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
- در مقایسه با سازه‌های مانند اسکلت فلزی و سازه‌های پیش ساخته وزن بیشتری دارد
- میزان تحمل نیروی کششی اسکلت بتنی در مقایسه با سازه‌های فلزی کمتر است
- سیمان مصرف شده در این سازه باعث آلودگی زیست محیطی می‌شود (آزاد کرد حجم زیاد دی اکسید کربن)
طراحی اسکلت بتنی
در حال حاضر طراحی اسکلت بتنی زیر نظر متخصصان نظام مهندسی، شهرداری، بنیاد مسکن و وزارت راه و شهرسازی است. شما برای این که بتوانید یک سازه بتنی برای خود داشته باشید باید به صورت قانونی و متناسب با استانداردهای مشخص شده در این زمینه عمل کنید. معمولاً بعد از این که از نهادهای مربوطه مجوز لازم در این زمینه را دریافت کردید می‌توانید با کمک مهندس معمار و مهندس محاسب برای زمین خود یک سازه بتنی طراحی کنید.
طراحی اسکلت بتنی قوانین و ضوابط مربوط به خود را دارد و شما متناسب با محل پروژه و طبق ضوابط شهرداری می‌توانید انواع مختلفی از سازه‌های بتنی را اجرا کنید، برای مثال:
- طراحی سازه بتنی مسکونی
- طراحی سازه بتنی آموزشی
- طراحی سازه بتنی تجاری و اداری
- طراحی سازه بتنی فرهنگی
- طراحی سازه بتنی پل
- طراحی سازه بتنی سد
- و غیره
قیمت تمام شده و هزینه ساخت ساختمان اسکلت بتنی
برآورد قیمت تمام شده اسکلت بتنی ساده نیست، تهیه برآورد دقیق، حتی برای پیمانکاران مجرب نیز به زمان و تلاش کافی نیاز دارد. هزینه پروژه بتنی تحت تأثیر عوامل مختلفی است که تعدادی از آنها برای تمامی کاربری‌ها مشترک است. به عنوان مثال:
- هزینه‌های مواد: هزینه مصالح و ملزومات و هزینه حمل و نقل مربوطه می‌تواند روی قیمت ساختمان‌های بتنی تأثیر بگذارد.
- نرخ کار: نرخ کارگران محلی‌یا دستمزد تعیین شده توسط دولت بر هزینه پروژه تأثیر می‌گذارد.
- شرایط سایت: به گفته اکثر پیمانکاران، اگر شرایط سایت ایده آل نباشد، برآورد قیمت پروژه ممکن است افزایش‌یابد. کیفیت پایین خاک، تالاب‌ها، آلودگی، مصارف، مسائل زیست محیطی و ترافیکی نمونه‌های کمی در این گروه هستند.
- عوامل اقتصادی: تورم می‌تواند برآورد هزینه پروژه را خراب کند و تاثیر جدی روی قیمت اسکلت بتنی داشته باشد.
- زمان‌بندی پیشنهادی: اختلاف فصلی در ساخت و ساز و درگیری با سایر پیشنهادات بر هزینه پروژه تأثیر می‌گذارد.
نکات مهم قرارداد اجرای اسکلت بتنی
نکات زیادی در رابطه با قرارداد اجرای اسکلت بتنی وجود دارد که هر دو طرف قرارداد یعنی، پیمانکار و سرمایه‌گذار باید به آنها توجه کنند. به عنوان مثال: تعهدات پیمانکار، نحوه پرداخت، زمان‌بندی پروژه، نرخ دستمزد، نوع بیمه‌ی ساختمانی، نوع اجرا و کیفیت آن، نکات حقوقی پروژه، مشخصات فنی و غیره.
هر دو طرف قرارداد باید قبل از این که قرارداد را امضا کنند، به صورت کامل شناخت لازم از موارد گفته شده در قرارداد را داشته باشند. نکته‌ی مهم در این باره این است که تعهداتی که در قرارداد درج می‌شود را مو به مو بخوانید و سپس امضا کنید.
آیین نامه‌های بتن (خارجی و ایرانی)
هدف اصلی از تهیه آیین نامه‌های بتن، شکل دهی مجموعه‌ای از مقررات و ضوابط خاص در این زمینه است که با کمک آنها متخصصان بتوانند مسائل مربوط به این حوزه را تحلیل و پیمانکاران و مجریان این کار بتوانند با کمک این مقررات و ضوابط، ساخت و ساز خود را بر روی یک اصول کلی انجام دهند.
در حال حاضر ما در ایران از آئین نامه بتن ایران (آبا) که در سال ۱۳۸۰ ابلاغ گردیده استفاده می‌کنیم، آئین نامه‌ای که تمامی مقررات و ضوابط را برای بتن مشخص کرده است.
از دیگر آیین نامه‌های موجود برای بتن می‌توان به آیین نامه بتن آمریکا ACI اشاره کرد. این آیین نامه نیز در سراسر دنیا طرفداران بسیاری دارد و از قدیمی‌ترین آیین نامه‌های بتن شناخته می‌شود.
جمع‌بندی
اسکلت بتنی گزینه‌ای بسیار خوب برای ساخت و سازه‌های بزرگ و کوچک است، زیرا شکل پذیری خوبی دارد و می‌تواند نیروی زلزله و طوفان را تا حد زیادی کنترل کند. همچنین تمامی مصالح آن در دسترس است و به راحتی در هر جایی یافت می‌شود.
شما می‌توانید جهت اطلاع از قیمت روز و همچنین خرید و سفارش انواع محصولات فولادی به وبسایت فولادینو مراجعه کنید. همچنین توصیه می‌کنیم مقالات علمی این مجموعه را مطالعه کنید.